Özgüven aslında insanın kendini tanımasıdır. Neleri yapabileceği, neleri yapamayacağı, kabiliyetlerinin ve yapabileceklerinin sınırları konusunda bilgi sahibi olmasıdır. Kendini tanıyan insan yapmak istedikleri, yapabilecekleri, hayalleri, sorumlulukları söz konusu olduğunda hem gerçekçi hem pozitif bir anlayışa sahiptir. Özgüvenli insan bütün bu durumlarda eksik ve yetersiz yanlarını görebilecek kadar gerçekçi, bunları geliştirebilecek motivasyona sahip olacak kadar pozitif kişidir.
Özgüvenli İnsan
- Özgüvenli insan kendi değerinin farkındadır. Başkalarının onu değerli görmesine ve ona kendini değerli hissettirmesine ihtiyacı yoktur.
- Stresle başa çıkma becerisi yüksektir. Kriz yönetimleri onu zihinsel ve duygusal olarak çökertmez.
- Uyum sağlama, farklılıklara adaptasyon kabiliyeti sergileme üst düzeydedir.
- Kendini tanır ve her haliyle kendini kabullenir. Öz eleştiri yapmak onun için zor bir şey olmamakla beraber bunu gelişim için bir basamak olarak kullanır.
- Benliğine, düşüncelerine, duygularına önem verir. Kendini değerli hisseder.
- Karar alma, uygulama, aldığı kararda değişiklik yapma, yeni değişikliğe uyum sağlamayı daha kolay yapar.
- Söz söyleyebilir, fikir beyan edebilir, yanlış anlaşılmaktan ve kaşı çıkılmaktan çekinmez.
- Risk almayı sever. Konfor alanının dışına çıkmayı, yeni deneyimler kazanmayı, değişiklik yapmayı çok sever.
- Yaşanabilecek olumsuz hadiselerden hemen olumsuz etkilenmez. Zihinsel ve ruhsal çıkış yolları bulma konusunda iyidir.
Özgüveni Düşük İnsanın Özellikleri
- Kendini değersiz hisseder. Bir öneme sahip olmadıklarını düşünür, kendisini işlevsiz görür. Sürekli başkalarının onu değerli görmesine ve bunu ona hissettirmesine ihtiyaç duyar.
- Kararsızdır. Net olma ve karar verip uygulama, kararlarını kontrol etme becerisi zayıftır.
- Yönlendirilmeye açıktır. Çevresine ‘hayır’ diyemez. Çok çabuk ve kolay manipüle edilebilir.
- Sosyal ortamlardan, kalabalıklardan kaçınır.
- Eleştirilere karşı alıngan olabilir. Gelen eleştirinin doğru veya yanlış olduğuna karar verip buna karşı tutum sergileme becerisi zayıftır. Bunu yerine alınganlığı bir silah olarak kullanmak ister.
- Karamsardır. Kendisi ile ilgili ve kendisi dışında gerçekleşen olaylarda pozitif düşünmez. Hep negatif taraflarına odaklanır.
- İlişkilerinde sınır koyamaz.
- Ayna en büyük düşmanı olabilir. Fiziksel görünüşünü beğenmez. Bedeniyle ilgili kusur üretmek çok sık yaptığı şeylerden olabilir.
- Fikirlerini beyan edemez. Yanlış anlaşılmaktan çok korkar.
- Güvenli sınırların dışına çıkmaya cesaret etmez. Risk almayı hiç sevmez.
- Yaşanan olumsuz hadiselerden çok çabuk ve çok fazla etkilenir. Ümitsizliğe kapılabilir.
- Başkalarına çok fazla ihtiyaç duyar. Bir şeyleri başarabileceğine olan inancı zayıftır.
- Depresyon ve kaygıya meyillidir. Psikolojik problemlere daha açıktır. Ruhsal ve psikolojik çıkmazlara daha kolay saplanıp kalabilir.
Özgüvenimizi Neden Kaybederiz
Okulda, evde, işte, ilişkilerimizde yaşadığımız olumsuz deneyimler bize umutsuzluk, aşağılık duygusu olarak dönebilir. Çocukken veya gençken ailenin, öğretmenlerin; iş hayatında patronların, üst amirlerin, çalışma arkadaşlarının; ilişkilerimizde arkadaşların, eşlerin, partnerlerin gereğinden fazla talepkar veya eleştirel olmaları kendimiz hakkında olumsuz düşünmemize neden olabilir.
Çok büyük kayıplar sahip olmamız gereken sağlıklı ve destekleyici çevreyi elimizden alabilir. Örneğin anne-babanın boşanması, kız/erkek arkadaşından ayrılmak, yakın birinin vefatı gibi olaylar özgüvenimizi sarsabilir.
Gerçekçi olmayan ve erişilemez hedefler belirleyip bunun sonucunda başarısız olmak.
Ailenin, arkadaşların, işverenin, eşinin isteklerini daha çok önemseyip bu beklentileri karşılamak için üzerinde baskı hissetme. Kendini, kendi isteklerini gerçekleştirmek için kararlar alamama.
Hedefine ulaşmayan, başarısız olan her işten sonra bunu ders çıkarılması gereken bir deneyim olarak görmeme. Başarısızlığın sebep ve sonuçlarına çok fazla takılıp hayal kırıklığına uğrama ve denemekten vazgeçme.
Özgüven Kazanmanın Yolları
Olumlu düşün. Kendin ve yaşayacakların hakkında pozitif yaklaşıma sahip ol.
Hedeflerin ve hayallerin hakkında gerçekçi ol. Erişebileceğin ve beklentilerini karşılayan işlere kalkış.
Nispeten daha zayıf olan yönlerine odaklanmak yerine neleri başarabileceğinin ve yeteneklerinin farkında ol.
Başardığın işlerden sonra kendinden memnun ol ve kendini ödüllendir.
Başkalarını sınırlarını ihlal etmeden kendini savun. Fikirlerini, duygularını, inandıklarını, ihtiyaçlarını korkusuzca beyan et.
Kendini ifade etme becerilerini geliştir. Başkalarını irrite etmeden sınırlarını ve alanını belli etmeyi öğren.
İnsanlara ‘hayır’ diyebilmeyi öğren. Senin için makul olmayan istekleri reddetmeyi kolaylaştır.
Deneyimlerinden dersler çıkar. Aynı yanlışları tekrar yapmamaya çalış. Yaptığın doğruları artı hanene ekleyip gelişimini takdir et.
Kendine ait ve özel olan zamanlar ve mekanlar olsun. Sadece kendine odaklandığın, kendini tanıdığın aktiviteler ve hobiler edin.
Öğrenmeye devam et, gelişime açık ol.
