İlişkiler, insanların birçoğu için güvende hissettikleri bir sığınak gibidir. Sevgi, saygı, merhamet, özveri, empati… İnsani bütün duyguların yaşandığı bir mecradır. Her an bitecekmiş, bütün bunları yitirecekmiş duygu ve düşüncesiyle yaşamak ilişkiyi eziyete çevirebilir. Hem bu durumda olan kişi için, hem de partneri için. Terkedilme korkusunu ve sebeplerini anlamak için belki de hayatın ilk safhalarına kadar gitmek gerekir. Her bireyin hayatın farklı evrelerinde yaşadıkları, tecrübe ettikleri bazı olaylar sonucu bu korku oluşabilir. Bu yazıda terkedilme korkusunun ne olduğu, sebepleri, belirtileri ve bunun nasıl aşılabileceği konularından bahsetmek istiyorum.
Terkedilme Korkusu Nedir?
Terkedilme korkusu bağlanılan bireyin onu bırakıp gideceği, tekrar dönmeyeceğine dair beslediği duygu, düşünce ve durumdur.
Terkedilme Korkusunun Nedenleri Nelerdir?
Terkedilme korkusunun henüz bebeklik döneminde yaşanan bazı olaylara ilişkisi olabilir. Belli bir yaştan sonra, özellikle 1,5-2 yaşından itibaren biyolojik bir eşik yaşanır. Bu dönemde bir bebek ortadan kaybolan bir nesnenin tamamen yok olmadığını anlamaya başlar. Örneğin koltuğun arkasında saklanan bir oyuncağın orada olduğunu ve bir daha o oyuncağın ona gelebileceğini anlamaya başlar. Aynı şekilde anne ya da baba örneğin mutfağa gidip birkaç dakika sonra elinde biberon ile gelecek olsa, çocuk o güne kadarki deneyimlerinden dolayı mutfağa giden ebeveynin tekrar geleceğini bilir. Bir süre sonra işe giden baba için de bu durum yaşanır. Bu süre gün geçtikçe uzar ve sağlıklı bir şekilde ilerledikçe çocuk terkedilme korkusu yaşamadan, tekrar anne-babasına ve diğer sevdiklerine tekrar kavuşabileceğini bilerek gelişir. Önemli kırılma anlarından biri okula başlangıçtır. Zaten ‘Çocuklarda Okul Korkusu’ başlıklı yazımızda da belirttiğimiz gibi, okul korkusu çocukların okula karşı korkularını değil, bir daha anne babalarını görememe korkularını tanımlar. Bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatabilmiş bireyler problem yaşamazlar.
Sağlıklı bağlanmanın etkilendiği ve terkedilme korkusunun tetiklendiği bazı travmalar yaşanabilir. Gerek çocukluk, gerek gençlik, gerekse de yetişkinlik döneminde yaşanan bazı travmalar olabilir. Örneğin çocukluk ya da gençlik dönemlerinde anne babanın boşanması ve ebeveynlerden birini daha az gören birey bu durumdan etkilenebilir. Bu durumun yaşattığı etkileri kendi ilişkilerinde yaşayabilir. Acı ve beklenmedik kayıplar da terkedilme korkusunu başlatabilir.
Bir ilişkinin bitmesi, çok sevilen bir arkadaş veya arkadaş ortamından ayrılmak, ya da evlilik ve üniversiteye başlamak gibi hayatın keskin virajlarında yaşanan değişime ayak uyduramayıp takılıp kalınabilir. Böyle durumlarda terkedilme korkusunu bireyler besleyip büyütebilir. Sonraki ilişkilerinde hep biteceği ve terkedileceği korkusunu yaşayarak bazı problemler yaşayabilir.
Terkedilme Korkusunun Belirtileri Nelerdir?
Terkedilme korkusu, ilişkilerin dinamiklerini olumsuz etkileyerek, bireyin duygusal ve psikolojik olarak yıpranmasına neden olur. Olumsuz davranışlar, sözler ve tutumlar sergileyip çok daha büyük çıkmazların içinde kendilerini bulabilirler.
Terkedilme korkusu yaşayan bireylerde görülen bazı işaretler şunlardır:
- Birey her söz ve davranışa çok şüpheci yaklaşır.
- Özgüven eksikliği ve değersizlik hissedebilir.
- Bağlanma problemi yaşama ve uzun süreli ilişkilerden kaçma görülebilir.
- Çok fazla seçici ve zor mutlu olunabilir.
- Duygusal bağ kurmakta zorlanılabilir.
- Bağlanmaktan korkulduğu için çok fazla partner değişimi görülebilir.
- Birey bir film yıldızı ya da bir şarkıcı gibi ulaşılması zor birine bile çok çabuk bağlanabilir.
- İlişkilerinde kendine ve kendi mutluluğuna odaklanmak yerine hep karşı tarafı mutlu etmeye odaklanır.
- Öfke kontrolünü sağlamakta zorluk yaşanabilir.
- Yaşanan her problemde kendini sorumlu tutup suçlar.
- Depresyon ve anksiyete ile sık sık başa çıkmak zorunda kalabilir.
- İlişkilerinde hep bir arka plan ya da altta yatan başka bir sebep arayarak detaylara çok fazla takılabilir.
- Çok kolay eleştiri yapıp kendine karşı eleştiriyi kaldıramama görülebilir.
Terkedilme Korkusu İle Başa Çıkabilme
Terkedilme korkusu ile başa çıkmayı sağlıklı bir şekilde gerçekleştiremeyen bireyler en çok korktukları şeyi yaşayabilir, terkedilebilirler. Terkedilme korkusu ile başa çıkmanın en önemli ve ön şartı bu problemin varlığını kabullenip problemi anlamaya çalışmaktır.
Terkedilme korkusu bazen bireylerin geliştirdikleri kendi içsel mekanizmalar ile aşabilecekleri bir problem olabilir. Böyle durumlarda kendilerini rahatlatacak ya da bu kaygıyı giderecek bazı davranışlar, alışkanlıklar edinebilirler.
Fakat bazı bireylerde bu problemler kişisel beceri ve çabalarla aşılabilecek düzeyde olmayabilir. Bu durumda profesyonel desteğe başvurulabilir. Bazen yardım gereken böyle problemler yaşayabilirsiniz ve profesyonel desteğe herkes ihtiyaç duyabilir.
