Çocuk sahibi olmak, birçok evli çiftin heyecanla ve mutlulukla karşıladığı bir durumdur. Ancak çocuk sahibi olmaya karar veren çiftler, evliliğin getireceği sorumluluk ve zorlukların farkında olmalıdırlar. Doğum sonrası depresyon da bu zorluklardan bir tanesidir. Doğumdan sonra yaklaşık bir yıl içinde, herhangi bir zaman diliminde postpartum depresyon yani doğum sonrası depresyon kendini gösterebilir.
Doğum sonrası depresyon doğumdan sonraki bir yıl içinde görülen; annenin hüzünlü, mutsuz, kaygılı, endişeli, çaresiz, umutsuz hissettiği bir süreçtir. Hamilelik sürecinde anne adayı, çok yüksek düzeylerde bazı hormonlar salgılar. Ama doğumla beraber hormonal düzey tekrar doğum öncesi döneme yani normal düzeylere iner.
Hormonlardaki bu ani düzey değişimi vücutta bazı kimyasal ve fizyolojik değişikliklere sebep olur. Hormon düzeyinin ani değişiminin tek başına doğum sonrası depresyona sebep olduğuna dair bilimsel bir kanıt yok. Fakat bununla beraber annelik sorumlulukları, sosyal baskı, psikolojik ve ruhsal değişiklikler, annenin bireysel özellikleri ve çevresel beklentiler annede bir baskıya neden olabilir ve doğum sonrası depresyon gelişebilir.
Doğum Sonrası Depresyona Neler Neden Olabilir
Planlanmamış veya istenmeyen bir gebelik geçirme,
Gebelik süresince endişeli, stresli, huzursuz ve mutsuz yaşama,
Ailede daha önce doğum sonrası depresyon yaşamış birinin olması,
Daha önce depresyon atağı geçirmiş olmak,
Daha önceki gebeliklerde doğum sonrası depresyon geçirmiş olmak,
Doğum sonrasında eşinden, annesinden, ailesinden, arkadaşlarından yeterli desteği ve ilgiyi görmemek,
Sosyo-ekonomik problemler, stresli ve yoğun iş hayatı,
Aile içi şiddet,
Daha önce yaşanmış cinsel travmanın varlığı,
Erken ya da geç yaşta yapılan evlilik,
Çok istenmesine rağmen uzun süre sonra gelen gebelik,
Zorlu gebelik ya da zorlu doğum yaşamış olmak,
Erken doğum ya da doğum esnasında yaşanan komplikasyonlar,
Evlilikte yaşanan iletişimsizlik ve sıkıntılar.
Doğum Sonrası Depresyonun Belirtileri
Doğum sonrası depresyonun nedenleri gibi belirtileri de çok çeşitli olabilir ve anneyi birçok yönden etkileyebilir. Doğum sonrası depresyon, annede; fiziksel, duygusal, davranışsal bazı belirtiler doğurabilir. Bu belirtileri dikkate almalı ve doğurabileceği daha büyük etkiler göz önünde bulundurulmalıdır.
Fiziksel Belirtiler
Yeme bozuklukları (çok fazla yeme ya da iştahsızlık)
Uykusuzluk ya da sürekli uyuma isteği,
Dinlenmiş olmasına rağmen kendini yorgun ve bitkin hissetme,
Tükenmişlik ve enerjinin azaldığını hissetme,
Yerinde duramama ya da çok yavaş hareket etme,
Kilo kaybı,
Cinsellikten soğuma ve libido kaybı.
Duygusal Belirtiler
Sürekli bir hüzün ve keder hali,
Gelecekten beklentinin azalması ve umutsuzluk,
Kendini yetersiz hissetme,
Anneliği başaramama hissi,
Özgüvensizlik ve değersizlik,
Bebeğine yetemediğine dair suçluluk hissi,
Gergin ve stresli ruh hali,
Ani ve çok sık değişen duygusal durum,
Önceden keyif aldığı şeylere ilgi duymama ve mutlu olmama,
Çok ağlama ya da hiç ağlayamama,
Takıntılı ruh hali,
Sürekli kendini eleştirme, ilgili ilgisiz her olayda kendini sorgulama,
Ani kararlar verme ya da kararsızlık,
Sürekli kötü sonuçlar bekleme, her şeyin en kötüsünün olacağına dair korku besleme,
Belirsizlik ve düşünceleri netleştirmekte zorluk yaşama,
Odaklanma ve konsantre olmada zorluk yaşama,
Davranışsal Belirtiler
İzole olmayı tercih etme, insanlardan uzaklaşma ve iletişim kurmaktan çekinme,
Daha çok evde zaman geçirme, insanların arasına karışmaktan ve doğaya çıkmaktan keyif almama,
Kişisel bakım ve ihtiyaçlarını karşılamakta yetersizlik ya da isteksizlik,
Günlük işlerini yerine getirmeme ya da gereğinden fazla zaman ve efor sarfederek yapma,
Bebeği ile bağ kurmada zorluk yaşama,
Karşılıklı iletişim kurmada zorluk yaşama ve tartışma ve sesini çabuk yükseltme,
Bebeğin bakımını, fizyolojik gereksinimlerini yerine getirmeme,
Yataktan çıkmakta zorlanmak, bir şey yapmak istememek.
Doğum Sonrası Depresyonla Başa Çıkmak İçin Neler Yapılabilir
Depresyona dair bütün belirtiler dikkate alınmalı ve eğer gerekiyorsa psikiyatrik ve psikolojik destek alınmalıdır. Ayrıca annenin eşinden, annesinden, arkadaşlarından destek istemesi ve onların yardımıyla bazı problemleri aşması çok önemlidir. Annenin yakınında olan bireylerin bunu anneye sürekli hissettirmesi ve annenin her an yanında destek göreceğini bilmesi gerekir. Doğayla iç içe zaman geçirmeyi arttırmak gerekir. Uzun yürüyüşler ve iyi gelecek fiziksel aktiviteler yapmalıdır. Gebelikten önce keyif alınan aktivitelerden uzak durmamak gerekir. Olabildiğince günlük rutinleri yerine getirmeli ve düzeni bozmamalıdır. Yeme-içme, uyku, kişisel hijyen gibi temel ihtiyaçlar aksatmamak ruhsal olarak da iyi hissetirecektir.
