Mükemmeliyetçilik, kendine hata yapma toleransı tanımamaktır.
Mükemmeliyetçilik, kusursuzluğu aramaktır.
Mükemmeliyetçilik, olumlu tarafı değil olumsuzu; başarıyı değil başarısızlığı görmektir.
Mükemmeliyetçilik daha genel tanımı ile; bireyin çok yüksek beklentiler beslemesi, hedef belirlerken en çok kendine karşı acımasız davranması, yapabileceğinden daha fazlasına ulaşma çabasına kendini fazla kaptırması ve yapmak istediklerini gerçekleştirmeye çalışırken aşırı endişe duymasıdır.
Mükemmeliyetçilik özellikle son zamanlarda sanki olumlu bir ifadeymiş gibi algılanıp kullanılmaya başlandı. Şüphesiz kelimenin kökündeki ‘mükemmel’ sözcüğünün de bunda etkisi büyük. Ama mükemmeliyetçilik ne yazık ki olumlu bir tabir değildir. Mükemmeliyetçi kişilerde kendine karşı aşırı düzeyde eleştirel yaklaşım sergileme, kendi başarılarını küçümseme ve görmezden gelme, kendi hatalarına gereğinden fazla takılma ve bunların sonucunda başarısızlığa çok fazla odaklanma söz konusudur.
Mükemmeliyetçi İnsanın Özellikleri
• Mükemmeliyetçi insanın hata yapma lüksü yoktur. Kendilerine en ufak hata yapma alanı bile açmazlar. Her hata yaptıklarında kendilerini acımasızca eleştirir ve sonucu etkilemeyen küçük hatalara bile tahammül edemezler.
• Yapılan işin en küçük eksikliğine, en önemsiz hatasına tahammül edemez. Onun için mükemmel olmayan iş tamamlanmış iş değildir.
• Kendini değerli hissetme ölçeği başarıdır. Sadece başarılı olursa değer göreceğini düşünür. Başarısız olduğunu düşündüğü her durumda kendini değersiz hisseder. Başarısız olduğu zaman çabasının ve performansının değil kendisinin yetersiz olduğunu düşünür.
• Sarf ettiği emek, edindiği deneyimler, aldığı yolun güzelliği ya da zorluğu onun için pek kıymetli değildir. Sadece sonuca odaklanır. Sonucun nasıl olduğu, onun diğer şeylere bakış açısını önemli ölçüde etkiler.
• Her şeyi, her detayı, her kişiyi, her olayı kontrol etmek ister. Planlamaya ve projelendirmeye aşırı düzeyde takılır. Kendi çizdiği program konusunda saplantılıdır.
• Hep bir işe girişmenin doğru zamanını bekler. Bu sebeple sürekli erteler. Bu özelliğinden dolayı başarılarını kendi elleriyle sürekli baltalar.
• Bir işe girişme konusunda tamamen mükemmel zaman ve zemini bekleme konusunda saplantılı olduğu için hiç risk almaz. Yeni işlere girişme, yeni deneyimler edinmekten olabildiğince kaçınır.
• İşlerinin mükemmel olmadığını düşündüğü anda yaptıkları işi yarıda bırakabilir ve devam etme motivasyonunu geliştiremeyebilir. Karamsarlığa kapılıp tekrar başlama, ya da yeni yollar denemeyi düşünmez.
• Kimi zaman fiziksel görüntüsü konusunda da mükemmeliyetçi olabilir. Örneğin hem sağlık hem estetik açıdan normal denebilecek kilosuna takılabilir. Bunun sonucunda da yemek yeme problemleri yaşayarak anoreksiya nervoza gibi hastalıklar yaşayabilir.
• Kendini sürekli başkalarıyla kıyaslayabilir. Onların başarılarını, pozisyonlarını, maddi kazançlarını, fiziksel imajlarını kendine hedef yapabilir. Rekabetçilik en belirgin özelliklerinden olabilir.
• Tamamen sonuç odaklı olduğu için sürecin öğreticiliğini değerlendiremez. Hatalarından ders çıkarmayı, doğru yaptığı şeyleri daha fazla geliştirmeyi ıskalar. Zamanı yeterince verimli kullanamaz, kendini ve yaptığı işi geliştirmek yerine hatalarına ve başarısızlığına takılıp kalmayı tercih edebilir.
• Alternatif yolar denemekten kaçınır. Tavsiye almak, fikir danışmak, özellikle başarısız olma ihtimali yüksek plan ve projede revizyona gitmeyi pek istemez.
Mükemmeliyetçiliğin Nedenleri
Mükemmeliyetçiliğin en önemli sebeplerinden biri, bireyin hayatının önceki zamanlarında yakaladığı ‘en iyi’ dönemin ağırlığı altında kalmasıdır. Sürekli o günlerde olduğu kişi olmaya çalışır ve bu sebeple mükemmeliyetçi davranabilir. ‘O dönem’ başarılı olduğu için sevgi, saygı ve takdir gördüğünü ve eğer yine o kadar başarılı olursa yine sevgi, saygı ve takdir göreceğini düşünür.
Mükemmeliyetçi bireyi yetiştiren anne babanın özellikleri, mükemmeliyetçiliğin en önemli sebeplerindendir. Çocuğunun daha başarılı, daha girişken, daha uslu, daha akıllı, daha güzel, daha yakışıklı, daha, daha, daha… olmasını isteyen anne ve babalar, çocuklarını yeterince takdir etmezler. Yeterince sevgi ve ilgi göstermezler. Hep daha fazlasını kendisinden bekledikleri için, başarılarını görmezden gelirler. Bu durum mükemmeliyetçi bireyin yetişmesine neden olur. Hayatının sonraki evrelerinde anne babanın kendisine karşı sergilediği acımasız tutumu, artık birey kendine karşı takınır.
İş ortamının rekabetçi olması, okulda rekabetçi eğitim uygulamalarının olması, bireyi daha iyiye yönlendirme konusunda bir süre sonra yanlış motivasyona sebep olup kendini başarısızlıkla suçlamaya ve cezalandırmaya sebep olabilir.
İnstagram, facebook, twitter gibi sosyal medya mecralarında insanların çoğunlukla en başarılı, en güzel, en mutlu anlarını paylaşmaları mükemmeliyetçiliğe sebep olabilir. Birey kendini yetersiz görüp ekranda gördükleri ile kendini kıyaslamaya gidebilir. Onlar gibi olmak için mükemmeliyetçi davranabilir
